Yeşil rengi ve kendine has aroması ile farklılaşan Nizip Nanesi (Mentha spicata L.), yaş ve kurutulmuş olarak piyasaya arz edilir. Nizip Nanesinin tarımına 1960’lı yıllarda başlanmış olup fideleme yöntemi ile üretilir. Nizip Nanesine (yaş) ait başlıca uçucu yağ bileşenleri; carvon (%40-70), limonen (ortalama %20), carveoller, carvon izomerleri, carvil asetatlar ayrıca mentol, borneol, linalol, menton, jasmon, perilalkol vb. monoterpenler ve seskiterpenlerdir. Bu uçucu yağ bileşenleri Nizip Nanesinin aromasının oluşumunda etkilidir. Nizip Nanesinde toplam uçucu yağın en büyük kısmını oluşturan carvon uçucu yağı, ürünün kendine has aromasının oluşumunda en önemli bileşendir. Nizip Nanesine aroma ve kalite özelliklerini; bölgenin iklim şartları, toprak yapısı, güneşli gün sayısı, sıcaklık, hasat zamanı ve kurutma yöntemi kazandırır. Karasal iklim nedeniyle gece ile gündüz arasında sıcaklık farkının hasat döneminde ortalama 24 °C olması, geleneksel gölgede kurutma yöntemini etkileyen bölgenin rakımı ve yüzey yapısı, Nizip Nanesine kendine has yeşil renk ve aromasının oluşumunda etkilidir. Yaz aylarında havadaki bağıl nem değerinin çok düşük olması ve güneşlenme süresi/güneş ışığının yeryüzüne daha dik gelmesi nedeniyle yüksek sıcaklıkta daha kısa sürede kuruyan Nizip Nanesinde, aroma kaybı daha düşük olur. Kurutulmuş Nizip Nanesi; Mentha spicata L. cinsine giren kültür bitkilerinin çiçeklenme döneminde hasat edilerek ve tekniğine uygun olarak kurutulması ve yapraklarının saplarından sıyrılarak ufalanmasıyla elde edilir. Nizip Nanesinin (kurutulmuş) bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri aşağıda Tablo 1’de verilmiştir. Tablo 1. Nizip Nanesinin (kurutulmuş) fiziksel ve kimyasal özellikleri Özellik Değer Rutubet en çok (%) 10 Yabancı madde en çok (% m/m) 0,1 Toplam kül miktarı en çok (% m/m) (K.M’de) 12 Uçucu yağ miktarı en az (ml/100 g) * 0,7 % 10’luk HCl'de çözünmeyen kül miktarı en çok (% m/m) (K.M’de) 2,5 Sap ve dal parçacıkları en çok (% m/m) 5 * Sonucun hesaplanmasında kuru madde esas alınmaz. Toprak özellikleri: Nizip Nanesinin yetiştirildiği topraklar fosfor, mangan, potasyum ve kireç miktarları bakımından zengindir. Nizip Nanesinin yetiştirilmesine uygun toprak özellikleri; killi-tınlı, hafif alkali karakterde, tuzsuz, orta derecede organik madde ve yeterli miktarda azot içeren topraklardır. Sulama suyu özellikleri: Sulama suyu yeraltı sularından elde edilir. Orta sertlikteki su, hafif alkalidir. İletkenlik değerinin ise düşük olması az tuzlu su sınıfına girdiğini gösterir. Üretim Metodu: Nizip Nanesi yaş ve kuru olarak üretilir. Yaş nane üretimi bölgede haziran-ekim ayları aralığında yapılır. Kuru nane üretimi ise hasadın ardından yapılır. Ekim: Yörede ekim işlemine şitilleme (fide, yeni fidan) denilir. Şitilleme nane bitkisi çiçek açtığı zaman, taze çıkan dallarının koparılıp hemen toprağa ekilmesidir. Şitilleme ilk kırımda ve taze fidenin 10-15 cm yüksekliğine ulaştığında yapılır. Parmak derinliğinde açılan çukura taze fidan ekilir. Bu işlem genellikle 15 nisan ile 15 mayıs arasındaki, hava sıcaklığının çok fazla olmadığı ilkbahar aylarında yapılır. Gübreleme: Gübre olarak koyun/keçi gübresi (zibil) kullanılır. Zibilleme işleminin ilki şubat ayında ve nane ekimi öncesinde toprağı zenginleştirmek için toprağa karışacak şekilde ve sulama ile yüzeyde şerbet (beyaz köpük) oluşumu olacak şekilde yapılır. İkinci zibilleme işlemi ise yaklaşık 45 gün sonra yapılır. Bakım: Nanelerin arasında yabancı ot olması halinde bu otların elle temizliği yapılır. Sulama 6-7 günde bir kez, sulama kanalına yeraltı suyu verilerek yapılır. Nanenin boyu arttıkça sulama daha az yapılır (8-10 günde bir kez). Sulamaya hava serinliğine ve bitki boyuna göre çiftçiler ustalık ve tecrübelerine göre karar verirler. Hasat: Hasat işlemine yöresel olarak kırım denilir ve elle yapılır. Hasat 3 ya da 4 kez yapılır. Her hasat aralığı ortalama 45 gün sürer. Hasat süresi bitkinin boyuna göre yapılır. 40-50 cm yüksekliğe ulaşan bitki boyu hasat zamanının geldiğinin gösterir. Ayrıca bitki alt kısımdan yaprak dökmeye başlar. Bu durumda hasat edilmesi gerekir. Hasat tırtıklı ot bıçağı ile nane bitkisinin toprak yüzeyine yakın yerden biçilmesi ile yapılır. Nanenin kökü çıkarılmaz çünkü aynı kökten hasat döneminde yılda 3-4 kez ürün alınır. Toplamda aynı köklerden 2-3 yıl ürün alınır. Hasat genel olarak öğleden sonra hava sıcaklığının nispeten azaldığı saatlerde başlar ve akşama kadar devam eder. Kurutma: Ot bıçağı yardımı ile elle biçilen nane bitkisi, önce bir ağacın gölgesine açılan temiz astar bez üzerine serilir. Gece boyunca ağaç altında astar bez üzerinde bekletilir. Bu sırada nanenin nem miktarı azalır. Sabah erken vakitlerde ürünün güneşe doğrudan maruz kalmaması için astar bez üzerindeki naneler daha geniş ve gölgelik bir alana taşınır. Akşam vakitlerine kadar toplam 2-3 kez dirgen (harmanda sapları yaymaya yarayan demir ya da tahtadan yapılmış ucu çatallı tarım aleti) yardımı ile karıştırılır. Akşamüstü kurumuş nane bitkisi döner kauçuk eziciler yardımı ile ezilir. Böylece kurumuş nanelerin yaprak kısımlarının saplarından ayrılması sağlanır. Ardından dirgen yardımı ile saplar havada sallandıktan sonra altta kalan nane yığınından ayrılır. En altta kalan kısım bir elek yardımı ile yabancı maddelerden ayrılır.