GAZİANTEP BAKIR EL İŞLEMECİLİĞİ

Anadolu’da en çok kullanılan maden bakırdır. Bakır eşyalar, bakırdan ve pirinç olarak tabir edilen (bakır ve çinko karışımı) maden işlenerek yapılır. Gaziantep bakır işlemesinin özelliği yekpare olarak (tek parçadan) imal edilmesi yani lehim ve kaynak gibi birleştirici işlemlerin kullanılmamasıdır. Gaziantep’te bakır mamullerin işlenmesinde, çakma ve çizme diye bilinen basit işleme yönteminin dışında sadece Gaziantep’te yapılan bir çekiç ve bir çelik kalem kullanılarak çalma tekniği ile tek parçadan üretilen bakır eşyasının işleme tekniği bölgeye has bir özelliktir. Ürünün çekiçle dövülerek tek parçadan yapılması ve bir çekiç bir çelik kalem kullanılarak üretilmesi ayrıca ana maddeden parça koparılarak (çalma tekniği ile) motif meydana çıkarılması Gaziantep Bakır El İşlemeciliği’nin ayırt edici özelliğini oluşturur. Bu işleme yönteminde bir tek parçanın işlenmesini bazen haftalarca, bazen de aylarca sürdüğü görülür. Bu meslekte en zor olan iş şüphesiz ki işlemeciliktir. Maharetli ustalarımız, bilgisini, emeğini ve ruhunu ortaya koyarak sabırla bir sanat eseri yaratırlar. Gaziantep bakır işçiliğinde 41 ana motif kullanılıyor. Ürün üzerindeki motif ve desenler uzun yıllardır bölgede kullanılan Selçuklu ve Osmanlı motifleri olup, doğa resimleri de kullanılır. Zaman zaman dini motiflerde kullanılır. Bazen de ustalar tarafından özgün olarak hazırlanan özel motifler kullanılabilir. Günümüzde en çok kullanılan bakır madeni kalaylanarak ev, mutfak ve süs eşyası olarak kullanılmaktadır. Üretim Metodu: Külçe halindeki bakır haddehanelerde eritilerek kalıplara dökülür ve daha sonra silindirlerden geçirilerek istenen kalınlıklarda çekilir. Silindirden geçen bakır sertleşeceğinden tekrar yumuşatmak için fırınlarda tavlanır. Levha haline gelen bakır istenen ebatlarda kesilir. Bakırcı dükkânlarına gelen bakır levhalar ustasının elinde özel sıvama tezgâhlarında mazgala yardımıyla birkaç işlemle şekillendirilir. Bu şekillendirmelerin 500’e yakın çeşidi vardır. Küçük parçalar doğrudan tezgâha bağlansa da, büyük parçalar için ayrıca kovan basılır. Tekrar tavlandıktan sonra sıvama tezgâhlarında kalıplar üzerinde şekillendirilir. İşlemci (işleme ustası) ürünün motif ve şekillerini tasarladıktan sonra, gerektiğinde şablon, gerektiğinde de işlemeciye özgü motifler ve desenlerle ürünün üzeri işlenir. Teknoloji kullanmadan, sadece kalem dediğimiz 10 cm uzunluğunda ve uçlarına 60 ile 90 derece açı verilerek yapılan çelik kalemle, çekiç darbeleri kaleme vurularak yapılan süsleme tekniğidir. Bakırın kararmaması için tekli kalemle işlemenin yapılması gerekir. Böylece ürün bir ömür boyu kararmaz. Tek çekiç ve tek çelik kalemle işlenen bakır ürünler her işlem sonunda sertleşir. Tekrar işlenmesi için tavının alınması gerekir. Lehim ve kaynak işlemlerinin yapılmasından sonra gerekirse istenmeyen yerler bantlanarak boya tabancasıyla boyanır. Sonra boya fırınlanarak kurutulur. Boyanın temizliği ve kalitesi ürün üzerinde önemli ayırt edici özellik olarak görülür. Daha sonra polisaj makinelerinde parlatılır. 3 Tescil No : 159 Coğrafi İşaret : Gaziantep Bakır El İşlemeciliği Ürünün üzerindeki yağ lekelerinin alınması için 90 derecelik sıcak deterjanlı suda yıkanır. İnce kavak talaşıyla kurulanır. Arkasından vernikleme işlemi yapılır. Bakır işlemeciliği sanatsal tarihten gelen bir birikimle onlarca defa, hatta yüzlerce defa elden geçerken sonuçta bir sanat eseri ortaya çıkar. İyi bir işlemeci ustası 15-20 yılda yetişir. Ürün meydana geldikten sonra önce streç film ile sarılıp daha sonra gerektiğinde taşıyıcı bir dış ambalaj ile paketlenir. Dış ambalajın içinde muhakkak surette garanti belgesi ve kullanma talimatı bulundurulur. Eskitme İşleme ve modelleme işleri bittikten sonra eskitme için sulandırılmış aside (kezzap) batırılarak kurutulur. Kullanılan asidin miktarı, ürünün büyüklüğüne ve miktarına göre değişir. Ürün daha sonra pürümüzle yakılır, kalaylı eskitmeli ürünlerde hazır vernikler kullanıldığı gibi, gomalak ve ispirtolu bir vernik cilası yapılarak bu cilaya boya da katılıp boyanır, daha sonra zımparalanıp temizlendikten sonra kalaylanır ve eskitilir.

COĞRAFİ İŞARET BİLGİLERİ

  • Coğrafi İşaretin Türü :MAHREÇ İŞARETİ
  • Dosya Numarası :C2010/046
  • Başvuru Tarihi :19.07.2010
  • Tescil Numarası : 159
  • Tescil Tarihi : 03.09.2011
  • Ürün Grubu : El Sanatları
  • İl : GAZİANTEP
  • Başvuru Yapan/Tescil Ettiren : GAZİANTEP BAKIRCILAR ODASI
  • Durum : TESCİLLİ
  • Adres :Karagöz Mah. Handanbey Çarşısı Handanbey Apt. Zemin Kat Şahinbey GAZİANTEP